आपण रोज सकाळी वर्तमानपत्र वाचतो किंवा टीव्हीवर बातम्या पाहतो. त्यात आपल्याला अनेक गोष्टींची माहिती मिळते – राजकारण, क्रीडा, मनोरंजन. पण त्या बातम्यांमध्ये एक अशी गोष्ट असते जी आपल्या आर्थिक भविष्याशी थेट जोडलेली असते – स्टॉक मार्केट.

स्टॉक मार्केटमध्ये गुंतवणूक करायची असली तर थोडीफार माहिती असणं गरजेचं असतं. बाजार कसा चालतोय? कोणत्या कंपन्यांचे शेअर्स चांगले चालू आहेत? यासारख्या प्रश्नांची उत्तरे मिळवणं महत्वाचं असतं. म्हणूनच, बाजार सुरू होण्यापूर्वी आपल्याला काय माहिती असावी यावर आपल्याला मार्गदर्शन करणारा हा ब्लॉग आहे –

१. स्टॉक मार्केट जागतिक बाजारपेठ (Global Markets):

आपण भारतात राहतोय म्हणून फक्त भारताचाच बाजार बघायला नका. अमेरिका, युरोप, आशियामधील इतर देशांच्या बाजारपेठा कशा चालल्या आहेत याकडे लक्ष द्या. कारण जगातील मोठ्या बाजारपेठांमधील चढ-उतार भारताच्या बाजारालाही प्रभावित करतात. जसे, अमेरिकेच्या बाजारात मोठी घसरण झाली तर त्याचा परिणाम आपल्या बाजारातही दिसू शकतो.

उदाहरण   – आपण किराणा मालाची दुकानं चालवता आणि साखर महाग झाली तर आपल्यालाही साखर महाग विकावी लागते, नाही का? त्याचप्रमाणे जागतिक बाजारपेठ हे आपल्या स्थानिक बाजारपेठेसाठी “साखर” सारखेच आहे.

२. स्टॉक मार्केट आर्थिक धोरणे (Economic Policies):

सरकार वेळोवेळी अर्थव्यवस्थेला चालना देण्यासाठी विविध धोरणे जाहीर करते. जसे, व्याजदर कमी करणे, करसवलत देणे. या धोरणांचा थेट परिणाम बाजारावर होतो. व्याजदर कमी झाल्यास गुंतवणूक वाढते आणि बाजार चढतो. उलट व्याजदर वाढल्यास गुंतवणूक कमी होते आणि बाजार खाली येतो.

उदाहरण  – आपण फळ विकत घेण्यासाठी बाजारात जाता. पण बाजारात फळांची आवक जास्त झाली तर त्यांची किंमत कमी होते ना? त्याचप्रमाणे, सरकारच्या धोरणांमुळे बाजारात गुंतवणूक (फळांची आवक) कमी झाली तर कंपन्यांच्या शेअर्सची किंमत कमी होते.

३.स्टॉक मार्केट कंपनीच्या आर्थिक स्थिती (Company Financials):

आपण कोणत्याही कंपनीचे शेअर्स घेणार आहोत तर त्या कंपनीची आर्थिक स्थिती चांगली आहे ना? हे बघणं खूप गरजेचं असतं. कंपनीचा नफा, ती नेमणूक कशी करते आहे, तिच्यावर कर्ज आहे का? यासारख्या गोष्टींचा अभ्यास करा. मजबूत आर्थिक पाया असलेल्या कंपन्यांचे शेअर्स दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी चांगले असतात.

उदाहरण  – आपण एखाद्या फॅशन डिझायनरकडून कपडे शिवून घेणार आहात तर त्याच्या आतापर्यंतच्या कामाचा दर्जा बघणार नाही का? त्याचप्रमाणे, गुंतवणूक करण्यापूर्वी कंपनीची मागील कामगिरी माहिती करून घ्या .

४. स्टॉक मार्केट उद्योगाची स्थिती (Industry Performance):

 आपण ज्या कंपनीत गुंतवणूक करणार आहात तो उद्योग सध्या चांगला चालतोय का? हेही तपासणं गरजेचं आहे. जसे, आपण IT कंपनीचे शेअर्स घेणार आहात तर IT क्षेत्रातील वाढ होत आहे का? मागणी वाढत आहे का? यावरून आपल्याला त्या कंपनीच्या भविष्याची दिशा कळू शकते.

उदाहरण  – आपण पावसाळ्याच्या हंगामात छत्री विकत घेणार नाही ना? कारण त्या हंगामात छत्रीची मागणी जास्त असते. त्याचप्रमाणे, ज्या उद्योगाची सध्या चांगली स्थिती आहे त्या उद्योगातील कंपन्यांचे शेअर्स चांगले परतावा देऊ शकतात.

५.स्टॉक मार्केट आगामी घटना (Upcoming Events):

 येत्या काही दिवसांत कोणत्या महत्वाच्या घटना घडणार आहेत याकडे लक्ष द्या. जसे, रिझर्व्ह बँकेची बैठक, बजेट, कंपनीच्या तिमाही निकाल. या घटनांचा बाजारावर परिणाम होऊ शकतो.

उदाहरण  – आपण परीक्षा देणार आहात तर त्यापूर्वी अभ्यास तर कराल ना? त्याचप्रमाणे, बाजारात येणाऱ्या घटनांची माहिती असल्यास त्यांनुसार आपण आपली गुंतवणूक रणनीती आखू शकता.

६. स्टॉक मार्केट तज्ज्ञांचे मत (Expert Opinions):

शेअर बाजारातील तज्ज्ञ वेळोवेळी बाजाराबाबत आपले मत व्यक्त करतात. त्यांचे मत ऐकून घ्या. पण आंधळेपणाने त्यावर अवलंबून राहू नका. तुमच्या स्वत:च्या संशोधनावर आणि समजुतीवर विश्वास ठेवा.

उदाहरण  – आपण डॉक्टरकडे जाता आणि तो औषध देतो. पण ते औषध आपल्याला वाचून तरच फायदा होईल ना? त्याचप्रमाणे, तज्ज्ञांचे मत ऐकून घ्या पण त्यावर निर्णय घेण्याआधी स्वत:चा विचार करा.

७. स्टॉक मार्केट भांडवली व्यवस्थापन (Capital Management):

शेअर बाजारात गुंतवणूक करताना भांडवली व्यवस्थापन खूप महत्वाचे असते. आपल्याकडे असलेली सर्व रक्कम एकाच कंपनीत गुंतवून टाकू नका. वेगवेगळ्या कंपन्यांमध्ये आणि वेगवेगळ्या क्षेत्रांमध्ये गुंतवणूक करा. यामुळे जोखीम कमी होते.

उदाहरण  – आपण भाजीपला खरेदी करताना फक्त एकच भाजी घेणार नाही ना? कारण एखादी भाजी खराब निघाली तर बाकीच्या भाज्या चांगल्या असतील तर चालेल. त्याचप्रमाणे, वेगवेगळ्या कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक केल्याने एखाद्या कंपनीचे शेअर्स खाली आले तरी इतर कंपन्यांच्या शेअर्समुळे तो तोटा भरून निघू शकतो.

८. स्टॉक मार्केट दीर्घकालीन गुंतवणूक (Long-Term Investment):

शेअर बाजारात श्रीमंत होण्यासाठी झटपट श्रीमंत होण्याचा मोह टाळा. दीर्घकालीन गुंतवणूकवर विश्वास ठेवा. मजबूत कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये गुंतवणूक करा आणि दीर्घकाळासाठी धारण करा. शेअर बाजाराचा इतिहास सांगतो की दीर्घकालीन गुंतवणूकातून चांगला परतावा मिळतो.

उदाहरण – आपण झाड लावलं तर त्याला फळ येण्यासाठी काही वर्षे वाट पाहवी लागते व त्यांनतर त्याला छान फड येतात .त्याच प्रमाणे दीर्घकालीन गुंतवणूक सुद्धा काही वर्षा नंतर आपल्याला चांगला परतावा देतात.

९.स्टॉक मार्केट भावनात्मक गुंतवणूक टाळा (Avoid Emotional Investing):

बाजारात चढ-उतार होणार हे स्वाभाविक आहे. एखाद्या कंपनीच्या शेअर्सची किंमत कमी झाली म्हणून घाबरून जाऊ नका आणि शेअर्स विकून टाकू नका. दीर्घकालीन रणनीती ठेवा आणि भावनांना बाजूला ठेवून निर्णय घ्या.

उदाहरण  आपण परीक्षा दिली आणि तुमचा नंबर कमी आला तर तुम्ही पुढील अभ्यास सोडून द्याल नाही ना? त्याचप्रमाणे, बाजारातील चढ-उतारावरून घाबरून न जाता दीर्घकालीन गुंतवणूक रणनीतीवर टिकून रहा.

१०. स्टॉक मार्केट शिस्त (Discipline):

शेअर बाजारात शिस्तबद्ध राहणं खूप गरजेचं असतं. तुमच्या गुंतवणूक रणनीतीवर टिकून रहा. आ impulses म्हणजेच क्षणिक आवेग आल्यावर निर्णय घेऊ नका. बाजारावर सतत नजर ठेवण्यापेक्षा दीर्घकालीन गुंतवणूक केल्यास मानसिक शांतता राहते.

उदाहरण – आपण एखादा व्यायाम करत आहात तर दररोज सराव करणं गरजेचं असतं. व्यायाम सोडून दिल्यास फायदा होणार नाही. त्याचप्रमाणे, शेअर बाजारातही शिस्तबद्ध राहून दीर्घकालीन गुंतवणूक केल्यास फायदा होतो.

(हा लेख फक्त माहितीसाठी आहे. शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही जोखमीचा विषय आहे. या लेखातील माहिती गुंतवणूक सल्ला नाही. गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला घ्या.)